Het recht automatiseren: is dat verstandig?

Menno Weij, medeoprichter van VraagHugo, was in gesprek met BNR over automatisering van de juridische sector. Wat zijn de laatste ontwikkelingen? Hoe ver kunnen we de digitalisering laten gaan en krijgen we binnenkort robots in de rechtszaal? Een samenvatting van het gesprek.

Welk onderdeel van het recht zou je het eerste automatiseren?

We moeten automatisering inzetten waar mensen geen waarde meer toevoegen. Een
mooi voorbeeld hiervan zijn parkeerboetes. Dit gebeurt al helemaal automatisch. Een futuristischer voorbeeld is Ross Intelligence. Software waar je juridische vragen aan kunt stellen, letterlijk door tegen je computer te praten.

Welk deel van het recht moeten we zeker niet automatiseren?

De rechter mag niet in een robot veranderen. Die kijkt altijd naar persoonlijke omstandigheden. Ik kan genieten van de manier waarop een ervaren rechter menselijke afwegingen maakt. Dat is cruciaal. Ik heb hier zelf een persoonlijk voorbeeld van. Ik kreeg vlak na de geboorte van mijn tweeling een belletje van mijn vrouw dat er iets mis met ze was. Ik moest zo snel mogelijk naar huis komen. Ik ben toen halsoverkop over de A10 naar huis gegaan - te hard. Toen een politieagent mij aanhield stapte ik in paniek uit om te vertellen dat ik in een noodsituatie verkeerde. De agent gebood me eerst mijn mond te houden, maar zei kort daarna: “nooit meer zo snel rijden”, en gaf me geen boete. Het resultaat? Ik vergeet deze agent nooit meer en heb sinds dat voorval nooit meer zo hard gereden.

Toch is er laatst uit recent onderzoek gebleken dat rechters net voor lunchtijd strenger zijn. Mensen maken niet altijd de juiste afweging.

Dat klopt. Hier zou de techniek wel weer bij kunnen helpen, bijvoorbeeld door vergelijkbare zaken op een scherm te projecteren. De menselijke factor zal in ieder geval moeten blijven. Mijn startup VraagHugo is ook een voorbeeld van een bedrijf dat software inzet om juridisch mensenwerk te ondersteunen. Ondernemers maken met VraagHugo contracten zonder hulp van een advocaat. Alleen bij ingewikkelde contracten of de onderhandeling over die contracten kunnen mensen weer waarde toevoegen. Een mooie ontwikkeling, want hierdoor wordt juridische documentatie veel laagdrempeliger voor ondernemers.